«Η Ευρώπη πρέπει να στηρίζει ενεργά την ειρήνη και να αντιμετωπίζει τις ανισότητες αν θέλει να είναι ισχυρή» τόνισε ο Αλέξης Τσίπρας μιλώντας στο EuroJam 2024, με τον ίδιο να επισημαίνει ότι «απάντηση στις κρίσεις δεν είναι η αντιπολιτική, απάντηση στην άνοδο της ακροδεξιάς δεν είναι η μεταπολιτική».
«Να κινητοποιήσουμε πολίτες για προοδευτικές πολιτικές που θα βελτιώνουν τη ζωή τους και να δώσουμε τη μάχη των αξιών» υπογράμμισε ο πρώην πρωθυπουργός, σημειώνοντας ότι «ο αγώνας για μια άλλη Ευρώπη – που θα είναι και ισχυρή και κοινωνική – πρέπει να συνεχιστεί. Όχι μόνο διότι είναι εφικτό, αλλά και διότι σήμερα είναι πιο αναγκαίο από ποτέ».
Αναφερόμενος στο πεδίο των δημοκρατικών θεσμών, ανέφερε ότι «η αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης δεν αρκεί. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα ολόκληρο δίκτυο ακροδεξιών δυνάμεων που αναπαράγουν ιδέες τόσο έξω, όσο και μέσα στα κόμματα της παραδοσιακής δεξιάς». Όπως τόνισε, κατά την ομιλία του «πρέπει να δώσουμε τη μάχη των αξιών. Για ανεκτικότητα και στήριξη του πλουραλισμού. Για μια δίκαιη μεταναστευτική πολιτική, βασιζόμενη στο σεβασμό του διεθνούς δικαίου. Για το κράτος δικαίου».
Αναφερόμενος στην Ελλάδα, επισήμανε ότι έχουμε δει τι συμβαίνει όταν το κράτος δικαίου υπονομεύεται. «Στην Ελλάδα με το μεγαλύτερο σκάνδαλο υποκλοπών στην Ευρώπη ή τον θάνατο 600 προσφύγων στη θάλασσα της Πύλου, πέρυσι. Όπως και στις Βρυξέλλες με το Qatargate, ή όταν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι κατηγορούνται για διαφθορά» τόνισε.
«Καθημερινά βλέπουμε πολίτες που έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στην εθνική και την Ευρωπαϊκή πολιτική να κινούνται από την αποχή, στην αντιπολιτική, στην ακροδεξιά. Πρέπει να καταστήσουμε σαφές πως η απάντηση δεν είναι η αντιπολιτική. Ούτε η μετα-πολιτική που επικεντρώνεται στο να “γίνεσαι viral”, αντί να κινητοποιείς τους πολίτες στη βάση προοδευτικών πολιτικών. Στόχος μας πρέπει να είναι να φέρουμε τους πολίτες πιο κοντά στην πολιτική και την πολιτική πιο κοντά στους πολίτες» επισήμανε.
«Να προχωρήσουμε άμεσα στις αλλαγές που γνωρίζουμε ότι χρειαζόμαστε σήμερα: Πρώτον, με τη δημιουργία ενός μόνιμου Ευρωπαϊκού εργαλείου για την έκδοση κοινού χρέους, για τη στήριξη δημόσιων αγαθών όπως η υγεία, η εκπαίδευση, και η έρευνα. Δεύτερον, αυξάνοντας τους ιδίους πόρους της ΕΕ, φορολογώντας αποτελεσματικά τον πλούτο. Με δεδομένο πως 10% των Ευρωπαίων κατέχουν το 67% του Ευρωπαϊκού πλούτου. Τρίτον, δεν χρειαζόμαστε, απλώς, μια ισχυρή βιομηχανική πολιτική που θα ωφελήσει τις ήδη προνομιούχες περιοχές της Ευρώπης, αλλά ένα ισχυρό χρηματοδοτικό εργαλείο για την περιφερειακή βιομηχανική πολιτική, με σκοπό να αντιμετωπιστούν και οι περιφερειακές και κοινωνικές ανισότητες» υπογράμμισε.
Ο Αλέξης Τσίπρας τόνισε ακόμα ότι βιώνουμε δυο πολέμους στη γειτονιά μας «και η Ευρώπη δεν παίζει κανέναν αποφασιστικό ρόλο στον τερματισμό τους. Δυο πόλεμοι που συνδράμουν ολοένα και περισσότερο σε ένα κλίμα ανασφάλειας, που στρώνει το έδαφος για ακροδεξιές πολιτικές και αντιευρωπαϊσμό».
«Μια Ευρώπη που ταυτίζεται με τις Αμερικανικές προτεραιότητες ακόμη κι όταν αυτές είναι σε βάρος των δικών της συμφερόντων, είναι μια Ευρώπη χωρίς μέλλον» επισήμανε και πρόσθεσε, μεταξύ άλλων ότι «η Ευρώπη πρέπει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της υποστήριξης της ειρήνης, του διεθνούς δικαίου, καθώς και της πολυμερούς διπλωματίας, σε έναν πολυπολικό κόσμο».
Υπογράμμισε παράλληλα ότι «η λογική business-as-usual της Ευρώπης, πρέπει να τερματιστεί», με τον ίδιο να τονίζει ότι «είναι καταστροφικό να περιμένουμε μέχρι την επόμενη κρίση για να αναπτύξουμε – μετά την κρίση – τους θεσμούς που χρειαζόμασταν πριν από αυτήν». Αναφερόμενος στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, σημείωσε ότι «είμαι περήφανος που ως κυβέρνηση αγωνιστήκαμε για πολλά από αυτά και πετύχαμε ορισμένα, κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Δεν πετύχαμε να φτιάξουμε ούτε μια άλλη Ευρώπη ούτε μια άλλη Ελλάδα.Γι’ αυτό πρέπει να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε. Γιατί αυτός είναι κοινός αγώνας. Όχι μόνο για κυβερνήσεις. Αλλά και για τους πολίτες και τους λαούς της Ευρώπης».
Για τις ευρωεκλογές ο Αλέξης Τσίπρας υπογράμμισε ότι «οι επόμενες Ευρωπαϊκές εκλογές αποτελούν σημείο καμπής. Είτε θα μας πάνε μπροστά, αν ενισχυθούν οι προοδευτικές δυνάμεις. Ή θα μας πάνε πίσω. Ο αγώνας για μια άλλη Ευρώπη – που θα είναι και ισχυρή και κοινωνική – πρέπει να συνεχιστεί. Όχι μόνο διότι είναι εφικτό, αλλά και διότι σήμερα είναι πιο αναγκαίο από ποτέ».
Σημειώνεται ότι το EuroJam είναι ένα event που διοργανώνει κάθε χρόνο με αφορμή την Ημέρα της Ευρώπης, η οργάνωση «Tu was für Europa» (Κάνε κάτι για την Ευρώπη). Σύμφωνα με τους διοργανωτές στο EuroJam συμμετέχουν εξέχουσες προσωπικότητες που εκπροσωπούν διαφορετικούς τομείς της κοινωνίας. «Χωρίς συγκεκριμένους όρους και οδηγίες, χωρίς κεντρικό σύνθημα ή θέμα το μοναδικό αίτημα είναι: νέες σκέψεις για την Ευρώπη». Το EuroJam ξεκίνησε το 2022 και φέτος οι διοργανωτές δίνουν ιδιαίτερη έμφαση επειδή συμπίπτει με τις ευρωεκλογές.
Όλη η ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στο EuroJam
Πιστεύω πως ειδικά φέτος, την Ημέρα της Ευρώπης, χρειαζόμαστε μια ειλικρινή συζήτηση για την Ευρώπη.
Όχι μόνο επειδή βρισκόμαστε μεταξύ αλλεπάλληλων κρίσεων που έχουν αλλάξει την πολιτική πραγματικότητα αυξάνοντας τις ανισότητες, αλλά επειδή βιώνουμε δυο πολέμους στη γειτονιά μας.
Και η Ευρώπη δεν παίζει κανέναν αποφασιστικό ρόλο στον τερματισμό τους.
Δυο πόλεμοι που συνδράμουν ολοένα και περισσότερο σε ένα κλίμα ανασφάλειας, που στρώνει το έδαφος για ακροδεξιές πολιτικές και αντιευρωπαϊσμό.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι ερχόμενες Ευρωπαϊκές εκλογές θα σημάνουν ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό καμπανάκι για το μέλλον της Ευρώπης.
Ας μην ξεχνάμε πως αύριο γιορτάζουμε, επίσης, την ημέρα της νίκης κατά του φασισμού και του ναζισμού.
Και η κρίσιμη ερώτηση είναι, γιατί, σχεδόν 80 χρόνια μετά, οι φασιστικές ιδέες επιστρέφουν στην Ευρώπη;
Το γεγονός πως η Ευρώπη περνά μια βαθιά υπαρξιακή κρίση δεν είναι νέο.
Ακόμη και συντηρητικοί ή φιλελεύθεροι πολιτικοί το παραδέχονται.
“Εμείς οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουμε έναν τριπλό υπαρξιακό κίνδυνο σε επίπεδο ασφάλειας, οικονομίας και κοινωνίας», είπε πρόσφατα ο Πρόεδρος Μακρόν.
Αλλα το κρίσιμο ερώτημα είναι πώς απαντάμε σε αυτούς τους υπαρξιακούς κινδύνους.
«Πρέπει να προχωρήσουμε σε αλλαγή μοντέλου («change of paradigm») και να γίνουμε πιο ισχυροί και ανταγωνιστικοί,” προτείνει ο Γάλλος Πρόεδρος.
Και είμαι βέβαιος πως όλοι σας έχετε ακούσει τα σχετικά επιχειρήματα.
Ότι πρέπει:
– Να ενδυναμώσουμε τις αμυντικές μας δυνατότητες.
– Να αναπτύξουμε μια δυναμική βιομηχανική πολιτική ειδικά αναφορικά με τις νέες τεχνολογίες και την ανανεώσιμη ενέργεια.
– Να θωρακίσουμε τους δημοκρατικούς θεσμούς από τις αρνητικές πτυχές των social media.
Συμφωνώ.
Όμως αυτό δεν συνιστά πραγματική αλλαγή του Ευρωπαϊκού μοντέλου.
20 χρόνια πριν, οι Ευρωπαϊκές ελίτ έδιναν τις ίδιες απαντήσεις.
Έλεγαν: “Πρέπει να γίνουμε πιο δυνατοί και ανταγωνιστικοί”. Όμως αποδείχθηκε ότι αυτό δεν ήταν αρκετό.
Πρόσφατα επισκέφθηκα στο Παρίσι μια ομάδα νέων ακτιβιστών και θυμήθηκα την εποχή που ήμουν κι εγώ ακτιβιστής στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ και τις διαμαρτυρίες στη Γένοβα και τη Φλωρεντία.
Με ρώτησαν σε τι πιστεύαμε.
Τους απάντησα πως πιστεύαμε ότι οι νεοφιλελεύθερες πτυχές της παγκοσμιοποίησης, καθώς και οι αμερικανικές στρατιωτικές επεμβάσεις, θα οδηγήσουν τον κόσμο σε οικονομική κρίση και ακόμη περισσότερες συγκρούσεις.
Τους είπα το μήνυμά μας:
“Ένας άλλος Κόσμος είναι εφικτός και αναγκαίος”
«Μια άλλη Ευρώπη είναι εφικτή και αναγκαία»
Όχι για ιδεολογικούς λόγους, αλλά επειδή μόνο έτσι θα μπορούσε να επιβιώσει η Ευρώπη σαν κάτι παραπάνω από μια κοινή αγορά και να έχει θετική συμβολή στις ζωές των πολιτών της.
Φυσικά, εκείνα τα χρόνια οι Ευρωπαϊοι ηγέτες μιλούσαν με περισσή αυτοπεποίθηση για την Ευρώπη.
Θυμάμαι ότι ο Γερμανός Καγκελάριος επισκέφθηκε την Ελλάδα το 1999 δηλώνοντας πως “θέλουμε να συνενώσουμε την ευρωστία της Ελλάδας και της Γερμανίας”, πως “πληρούνται όλα τα κριτήρια που θέτει η Συνθήκη του Μάαστριχτ» και ότι «όλα έχουν γίνει όπως πρέπει”.
Και το καλοκαίρι του 2007, όταν η Ελλάδα εξασφάλισε την καλύτερη αξιολόγηση από τους διεθνείς οίκους, η Καγκελάριος επισκέφθηκε την Αθήνα και εκθείαζε “το επίτευγμα της Ελλάδας για ανάπτυξη 4%”, λέγοντας ότι “αυτό είναι ένα όνειρο για τη Γερμανία”.
Και, φυσικά, θυμάμαι πως οι Γερμανικές εξαγωγές και επενδύσεις στην Ελλάδα και τον υπόλοιπο Ευρωπαϊκό Νότο, έσπαγαν κάθε ρεκόρ τροφοδοτώντας την άνοδο της Γερμανικής οικονομίας.
Αλλά, ένα χρόνο μετά, άρχισε η οικονομική κρίση.
Οι Δυτικές δυνάμεις αποχώρησαν από το Ιράκ, το Αφγανιστάν και τη Λιβύη, αναγνωρίζοντας σιωπηρά τις τραγικές συνέπειες του “πολέμου κατά της τρομοκρατίας” και της “εξάπλωσης της δημοκρατίας”.
Μέρος των συνεπειών ήταν, ασφαλώς, η μεγαλύτερη προσφυγική κρίση στην Ευρώπη από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, την οποία και αντιμετωπίσαμε όταν ήμουν Πρωθυπουργός.
Έχοντας αυτές τις εμπειρίες, πιστεύω πως δεν μπορούμε να μιλάμε για ενίσχυση της ισχύος και της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης, αν δεν λέμε επίσης, ξεκάθαρα, ΠΟΙΑ θέλουμε να είναι η θέση της Ευρώπης στον κόσμο.
Και ΠΩΣ θέλουμε να συμβάλλει στις ζωές των πολιτών της.
Διαφορετικά, δεν συζητάμε για την ενδυνάμωση της Ευρώπης, αλλά την ενδυνάμωση των Ευρωπαϊκών ελίτ.
Διαφορετικά, απλώς, αγοράζουμε χρόνο μέχρι την επόμενη κρίση.
Ίσως ακόμη και να συμβάλλουμε στο να έρθει νωρίτερα η κρίση.
Σε οικονομικό επίπεδο, η λογική business-as-usual της Ευρώπης, πρέπει να τερματιστεί. Είναι καταστροφικό να περιμένουμε μέχρι την επόμενη κρίση για να αναπτύξουμε – μετά την κρίση – τους θεσμούς που χρειαζόμασταν πριν από αυτήν.
Το Ταμείο Ανάκαμψης και η έκδοση κοινού χρέους είναι σημαντικά βήματα. Όμως φανταστείτε πόσος πόνος θα είχε αποφευχθεί αν είχαν αναπτυχθεί πριν την οικονομική κρίση.
Γι’ αυτό πρέπει να προχωρήσουμε άμεσα στις αλλαγές που γνωρίζουμε ότι χρειαζόμαστε σήμερα:
Πρώτον, με τη δημιουργία ενός μόνιμου Ευρωπαϊκού εργαλείου για την έκδοση κοινού χρέους, για τη στήριξη δημόσιων αγαθών όπως η υγεία, η εκπαίδευση, και η έρευνα. Αλλά και για την αντιμετώπιση δύο υπαρξιακών κινδύνων: τη δημογραφική κρίση και την κλιματική κρίση (που συμπεριλαμβάνει τη διαχείριση κλιματικών καταστροφών και τη δίκαιη μετάβαση στην πράσινη ατζέντα).
Δεύτερον, αυξάνοντας τους ιδίους πόρους της ΕΕ, φορολογώντας αποτελεσματικά τον πλούτο.
Με δεδομένο πως 10% των Ευρωπαίων κατέχουν το 67% του Ευρωπαϊκού πλούτου.
Τρίτον, δεν χρειαζόμαστε, απλώς, μια ισχυρή βιομηχανική πολιτική που θα ωφελήσει τις ήδη προνομιούχες περιοχές της Ευρώπης, αλλά ένα ισχυρό χρηματοδοτικό εργαλείο για την περιφερειακή βιομηχανική πολιτική, με σκοπό να αντιμετωπιστούν και οι περιφερειακές και κοινωνικές ανισότητες.
Στην εξωτερική πολιτική, χρειαζόμαστε μια στρατηγικά αυτόνομη Ευρώπη. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει απλώς αγορά όπλων. Και δεν αρκεί να σταθούμε στο πλευρό των Ουκρανών κατά της ρωσικής εισβολής ή στο πλευρό των Ισραηλινών κατά των τρομοκρατικών επιθέσεων της Χαμάς.
Η Ευρώπη πρέπει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της υποστήριξης της ειρήνης, του διεθνούς δικαίου, καθώς και της πολυμερούς διπλωματίας, σε έναν πολυπολικό κόσμο.
Ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος μπορεί να είναι προς το συμφέρον ορισμένων δυνάμεων και βιομηχανιών, αλλά λειτουργεί εις βάρος της Ευρώπης.
Όπως είναι το μήνυμα των δύο μέτρων και δύο σταθμών, καθώς χιλιάδες Παλαιστίνιοι σκοτώνονται από ισραηλινές επιχειρήσεις στα ευρωπαϊκά σύνορα.
Επομένως, είναι εξαιρετικά σημαντικό η ΕΕ να υποστηρίξει ενεργά την άμεση κατάπαυση πυρός στη Γάζα με επιστροφή όλων των ομήρων, καθώς και την επανέναρξη των συνομιλιών για λύση βάσει των ψηφισμάτων του ΟΗΕ.
Όπως είναι σημαντικό να αγωνιστεί για την ειρήνη, βάσει του διεθνούς δικαίου, στην Ουκρανία.
Όπως είναι σημαντικό να προωθήσει την Ευρωπαϊκή διεύρυνση, κυρίως στα Δυτικά Βαλκάνια και την επανένερξη συνομιλιών για το Κυπριακό.
Μια Ευρώπη που δεν έχει καμία αξιοπιστία στη γειτονιά της, δεν μπορεί να έχει φιλοδοξίες να είναι μια ισχυρή διπλωματική δύναμη πέρα από αυτήν.
Με άλλα λόγια, πιστεύουμε στην Ευρώπη και στον Ευρωπαϊκό πατριωτισμό επειδή πιστεύουμε στις Ευρωπαϊκές αρχές, όχι μόνο στην Ευρωπαϊκή ισχύ.
Μια Ευρώπη που ταυτίζεται με τις Αμερικανικές προτεραιότητες ακόμη κι όταν αυτές είναι σε βάρος των δικών της συμφερόντων, είναι μια Ευρώπη χωρίς μέλλον.
Μια Ευρώπη που αγωνίζεται για την ενεργειακή και οικονομική ανεξαρτησία της από τη Ρωσία και την Κίνα, πρέπει επίσης να διεκδικήσει τη στρατηγική της αυτονομία σε σχέση με τις ΗΠΑ, διατηρώντας, παράλληλα, έναν ισχυρό διατλαντικό διάλογο.
Τέλος, στο πεδίο των δημοκρατικών θεσμών, η αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης δεν αρκεί. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα ολόκληρο δίκτυο ακροδεξιών δυνάμεων που αναπαράγουν ιδέες τόσο έξω, όσο και μέσα στα κόμματα της παραδοσιακής δεξιάς.
Γι’ αυτό και πρέπει να δώσουμε τη μάχη των ιδεών και των αξιών.
Για ανεκτικότητα και στήριξη του πλουραλισμού.
Για μια δίκαιη μεταναστευτική πολιτική, βασιζόμενη στο σεβασμό του διεθνούς δικαίου.
Για το κράτος δικαίου.
Και στην Ελλάδα, έχουμε δει τι συμβαίνει όταν αυτό υπονομεύεται.
Στην Ελλάδα με το μεγαλύτερο σκάνδαλο υποκλοπών στην Ευρώπη ή τον θάνατο 600 προσφύγων στη θάλασσα της Πύλου, πέρυσι.
Όπως και στις Βρυξέλλες με το Qatargate, ή όταν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι κατηγορούνται για διαφθορά.
Καθημερινά βλέπουμε πολίτες που έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στην εθνική και την Ευρωπαϊκή πολιτική να κινούνται από την αποχή, στην αντιπολιτική, στην ακροδεξιά.
Πρέπει να καταστήσουμε σαφές πως η απάντηση δεν είναι η αντιπολιτική.
Ούτε η μετα-πολιτική που επικεντρώνεται στο να “γίνεσε viral”, αντί να κινητοποιείς τους πολίτες στη βάση προοδευτικών πολιτικών.
Στόχος μας πρέπει να είναι να φέρουμε τους πολίτες πιο κοντά στην πολιτική και την πολιτική πιο κοντά στους πολίτες.
Να χρησιμοποιήσουμε την ψηφιακή τεχνολογία για να δημιουργήσουμε συλλογικές και ανοιχτές πολιτικές διαδικασίες, που θα βοηθήσουν να διαμορφώσουμε και να διεκδικήσουμε το κοινό μας μέλλον. Χωρίς να ενδίδουμε στη λογική και τα μηνύματα των συντηρητικών αξιών, αλλά και χωρίς να βασιζόμαστε σε πολιτικούς δογματισμούς. Χρειαζόμαστε νέες προοδευτικές πολιτικές που να εστιάζουν στη βελτίωση κάθε πτυχής της ζωής των πολιτών.
Οι ακτιβιστές στο Παρίσι με ρώτησαν, επίσης, αν είχα την ευκαιρία ως Πρωθυπουργός, να πετύχω αυτά για τα οποία αγωνίστηκα σαν ακτιβιστής.
Απάντησα πως δεν κατάφερα να κάνω όλα αυτά που ονειρεύτηκα.
Όμως, είμαι περήφανος που αγωνιστήκαμε για πολλά από αυτά και πετύχαμε ορισμένα, κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες.
Αγωνιστήκαμε για την ειρήνη.
Προσπαθήσαμε να λύσουμε το Κυπριακό και επιλύσαμε το Μακεδονικό δίνοντας νέα ώθηση στην ευρωπαϊκή προοπτική της περιοχής.
Πολεμήσαμε τη λιτότητα, κατορθώνοντας να φέρουμε μια χώρα που είχε χάσει το 25% του ΑΕΠ της από την οικονομική κρίση, πίσω στην ανάπτυξη, προστατεύοντας, παράλληλα, τους ασθενέστερους.
Διαχειριστήκαμε την χειρότερη προσφυγική κρίση των τελευταίων δεκαετιών με όσο πιο ανθρώπινο τρόπο μπορούσαμε, χωρίς την βίαιη πολιτική των pushbacks που μας παρότρυναν πολλοί Ευρωπαίοι να εφαρμόσουμε.
Και κάναμε σημαντικές τομές στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Όμως, τους είπα πως δεν πετύχαμε να φτιάξουμε ούτε μια άλλη Ευρώπη ούτε μια άλλη Ελλάδα.
Γι’ αυτό πρέπει να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε.
Γιατί αυτός είναι κοινός αγώνας.
Όχι μόνο για κυβερνήσεις.
Αλλά και για τους πολίτες και τους λαούς της Ευρώπης.
Οι επόμενες Ευρωπαϊκές εκλογές αποτελούν σημείο καμπής.
Είτε θα μας πάνε μπροστά, αν ενισχυθούν οι προοδευτικές δυνάμεις.
Ή θα μας πάνε πίσω.
Ο αγώνας για μια άλλη Ευρώπη – που θα είναι και ισχυρή και κοινωνική – πρέπει να συνεχιστεί.
Όχι μόνο διότι είναι εφικτό, αλλά και διότι σήμερα είναι πιο αναγκαίο από ποτέ.
